فواید علف هرز

فواید علف های هرز

انسان با فعالیت های وسیع در امور زراعت ، دامداری ، جنگل ومرتع و بهره برداری بی رویه از آب های شیرین وشور مهم ترین عامل تخریب روی کره زمین محسوب می شود.

تخریب اراضی کشاورزی ومنابع طبیعی در سرتاسر جهان درحال پیشرفت است و نا آگاهی وعدم احساس مسئولیت نسبت به سلامت کره زمین وزندگی نسل های آینده آن را تداوم می بخشد. در اکثر ممالک متاسفانه زمین کشاروزی به عنوان کالا برای خرید وفروش ذخیره مالی واعتباری برای مردم مطرح بوده است ونه به عنوان وسیله ای برای تولید غذا. این طرز تلقی ونگرش نمی تواند به فکر حفاظت ، سلامت وحاصلخیزی زمین های کشاورزی باشد . درواقع می توان گفت که مدیریت و حاصلخیزی زمین کشاورزی تنها در آب اثر فعالیت های کشاورزی از آینده بسیار تاریکی برای بشر خبر می دهند. جکسون وپایپر در مقاله ای تحت عنوان " لزوم ازدواج بین اکو لوژی وکشاورزی " بیان می کنند که گویی باید طبیعت را مچاله کرد وفشرده تا نیازهای غذایی وپوشاک انسان تامین می شود . آن چه کشاورزی اکولوژیک امروزه پیشنهاد می کند کشاورزیایدار است . موفقیت های کوتاه مدت برای تامین غذا همراه با حفظ توانایی های سیستم های تولید غذا در دراز مدت ، مفهوم کشاورزی پایدار را مشخص می کند در حالت کلی استراژی های بشربرای زراعت وسایر فعالیت های کشاورزی با یستی به نحوی طراحی شوند که توان تولیدی کره زمین را به مخاطره نیاندازند وبا یستی به دنبال الگوهایی از توسعه بود که مبتنی بر حفظ محیط زیست باشد .

نام علف هرز گمراه کننده است و در نظر هر بیننده وشنونده ، گیاهی بی فایده تلقی می شود وبایستی حتما کنترل گردند .روی این اصل ، دیدگاه زارع در اکثر مواقع نسبت به اهمیت علف های هرز تقربیا بی تفاوت بوده است . ولی چه بسا کاربردهای متعددی داشته و از سال ها پیش در زمینه های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند . یک گیاه ممکن است در یک ناحیه به عنوان علف هرز جدی باشد .اما در جایی در اطراف آن منطقه به عنوان گیاه مفید تلقی می شود.

به عنوان مثال بعضی علف های هرز نظیر بارهنگ برگ نیزه ای (plantago lanceolata)وشیرین بیان (Glycyrrhiza glabra) در پزشکی ، روناس (Rubia tinctorum ) در صنایع رنگرزی وگونه های مخلف سازو( Juncus spp ) در صنایع دستی کاربرد دارند.

علف هرز گزنه (Urtica dioica) یکی از فراوان ترین علف ها ی هرزدرمناطق شمالی کشوراست،درحالی که همین گیاه از اقلام وارداتی اروپای غربی است و مصارف زیادی نیز دارد.واردات گیاه با اهمیت پونه (Mentha pulegium) از نظر پزشکی به کشورهای امریکا و انگلستان بالغ برچند میلیون دلار است،در حالیکه در  هر گوشه از کشور ما کنار هر جوی و نهرآبی به عنوان علف هرز رشد می کند و عصاره آن از آن ممالک خارج به کشور وارد می شود.لازم به ذکرمیباشد که داشت و کاشت و برداشت پونه نیزبه عنوان یک گیاه دارویی بسیار ساده است.علاوه بر این علفهای هرز پایه های اجدادی تعدادی زیادی از گیاهان زراعی امروز به شمار می روند.  به عنوان مثال گندم نیای هرز) Aegilops squarrosa ) که به صورت یک علف هرزدر مناطق مختلف رشد می کند،ازاجداد زراعی است.بهره برداری واستفاده از گیاهان دارویی که اکثر آنها به صورت علف هرز در مناطق و مزارع مختلف دیده می شود ، در ممالک پیشرفته اروپایی و آمریکایی و سایر کشور های در حال توسعه معمول می باشد ، ولی در کشور ایران مورد توجه قرار نگرفته است .

به طوری که اغلب مردم از گیاهان مفید و متنوعی که در ایران پراکنده اند ،بی اطلاع و از خواص درمانی ،تغذیه ای ، علوفه ای و سایر فواید آنها نا آگاه هستند .

در کشور هندوستان بیش از 2500 گونه گیاهی مفید شناسایی شده است که اغلب آنها نیز از علف های هرز داخل مزارع و اراضی غیر زراعی محسوب می شوند . برخی دیگر به دلیل سازگاری زیاد ،در شرایط محیطی تنش زا می توانند به رشد خود ادامه دهند . بدیهی است که قدرت سازگاری زیاد ،یکی از ویژگی های مهم علف های هرز به شمار می رود.

تنوع گیاهی در آسیا بیشتر است و کشور ایران نیز با دارا بودن اقلیم های مختلف  خاستگاه تعداد زیادی از گیاهان است. بی شک وجود تنوع گونه ای در ایران یکی از بی نظیر ترین هدایای خداوندی محسوب می شود که به این مرز و بوم عطا شده است . برای ما بایستی جای خوشحالی باشد که تنوع این گیاهان در منطقه قابل توجه است . جای تاسف نیز باید باشد که به این گونه های گیاهی اهمیت آن چنانی قایل نیستیم

در این زمینه ،ضرورت دارد با انجام طرحهای کوچک منطقه ای گونه های مفید در هر منطقه را شناسایی و سپس نسبت به تولید انبوه آنها اقدام کنیم .بدیهی است که این امر می تواند در اشتغال زایی ، بهبود وضع مالی زارعین و مردمان روستایی و تامین نیاز های دارویی ،علو فه ای و غیره نقش به سزایی داشته باشد.

در حالت کلی بر علف های هرز فواید زیادی مترتب است که در زیر به طور خلاصه و در کتاب شناسایی علف های هرز مولف به تفصیل ضمن معرفی به کاربردهای آنها اشاره گردیده است :

 

•        اغلب علف های هرز با سیستم ریشه ای عمیق و گسترده از فرسایش آبی و بادی در زمین های غیر زراعی جلوگیری می کنند.

•        برخی از انواع خوش خوراک انها به خصوص در مواقع خشک سالی به عنوان علوفه توسط دام مورد تغذیه قرار می گیرند.

•        تعدادی از علف های هرز به عنوان کود سبز کشت می شود .

•        ارزش دارویی آنها قابل توجه است و در صنایع دارویی به طور وسیع کاربرد دارند .

•        اندام های هوایی تعداد زیادی از علف های هرز به طور سنتی در درمان برخی بیماری ها مورد استفاده قرار می گیرند.

•        برخی از انها منبع مناسبی برای تغذیه زنبور های عسل به شمار می روند.

•        تعدادی از علف های هرز در صنایع ای نظیر صنایع دستی و کاغذ سازی کاربرد دارند .

•        اندام های آنها بعد از تجزیه در افزایش مواد آلی خاک نقش مهمی را ایفا می کنند .

•        گونه های برخوردار از سیستم ریشه ای عمیق موجب شکستن لایه های سخت زیر زمینی می شوند.

•        برخی ازگونه های انها به عنوان منبع ژنتثیکی در تحقیقات به نژادی مورد استفاده قرار می گیرند.

•    از بعضی گونه های برخوردار از خاصیت آللوپاتی در جهت اصلاح گیاهان زراعی و کنترل علفهای هرز استفاده به عمل می آید.

•    علفهای هرز معرف در تحقیقات زمین شناسی جهت پی بردن به وجود فلزات سنگین در زمین یا آب مورد استفاده قرار می گیرند.

بدیهی است که روشن شدن این قبیل  کاربردهای بالقوه در علفهای هرز برای محققین این علم ارزش شایان توجهی داشته،ولی در عین حال دارا بودن این خصوصیات از خسارات و طبیعت نامطلوب علفهای هرز در کشاورزی کم نمی کند.

خلاصه

شناسایی کامل علف های هرز اولین گام در اجرای یک برنماه دقیق کنترل گیاهان هرز است و به منظور شناسایی وانتخاب بهترین و موثر ترین روش کنترل ، طبقه بندی علف های هرز ضروری است . علف های هرز از نظر طول دوره رشد ( یک ساله ، دو ساله و چند ساله ) ، نحوه تکثیر ( جنسی و غیر جنسی ) ، فصل رویش ( بهاره ، پاییزه و... ) شکل برگ (پهن برگ وباریک برگ ) ، استحکام ساقه ( علفی ، خشبی ونیمه خشبی ) ، محل رویش ( علف های هرز مزارع غلات ، گیاهان صنعتی ، علوفه ای ، سبز یجات ، صیفی  جات ، باغات اراضی غیر زراعی و... ) ، زیستگاه ( خشکی زی وآبزی ، اجباری ، اختیاری ، عمومی ومعرف و اتفاقی ) ، نیاز به نور ( زیرین و رویین ) و نحوه تغذیه ( اتو تروف ، نیمه انگل و انگل ) طبقه بندی می کنند . در تولید محصولات زارعی شناخت دوره زندگی علف های هرز در زمان مناسب کنترل موثر تر آن را امکان پذیر می سازد . علف های هرز چند ساله علاوه بر تکثیر از طریق بذر ، به روش رویشی نیر پایه های جدید تولید می کنند. جوانه زنی گیاهان هرز پاییزه در فصل پاییز اتفاق می افتد وبه دلیل پیش رسی بیشتر در زارعت های بهاره خسارت ایجاد می کنند و حساسیت به سرما در انواع بهاره نیز از جوانه زنی آنها  در فصول سرد سال جلوگیری می کند . علف های هرز آبزی تمام یا بخشی از دوره زندگی خود را درآب سپری می کنند . در بین انواع مختلف علف های هرز برخی اجبارا در داخل مزارع و تعدادی دیگر در هر محیطی رویش می کنند . در این میان می توان به علف های هرز معرف اشاره نمود که دامنه تحمل محدودی داشته و تحت شرایط اکولوژیک خاص رشد پیدا می کنند وممکن است به صورت اتفاقی در سایر مکانهایی که برای رشد آنها مناسب نمی باشد ، نیز رویش کنند. اکثر علف های هرز در گروه گیاهان اتو تورف قرار می گیرند. این گیاهان به دلیل دارا بودن ریشه و کلروفیل می توانند با انجام فتوسنتز مواد غذایی مورد نیاز خود را بسازند ، که علف های هرز نیمه انگل و انگل نیز به صورت پازاریت از مواد غذایی ساخته شده توسط این گیاهان استفاده می کنند.

خلاصه

 به گیاهان زارعی علف های هرز موجود در هر منطقه فلور آن اطلاق می شود که به دلیل سازش با محیط نست به سایر گیاهان رشد بهتری دارند و هر گاه انسان بنا به عللی از حمایت گیاهان زارعی دست بردارد ، علف های هرز تمام منطقه را فرا گرفته و موجب از بین رفتن گیاهان زراعی می شوند . رابطه موجودات زنده با یکدیگر وبا محیط تحت نام اکولوژی تعریف می شود و به منظور اتخاذ روش های کنترل کم هزینه مطالعه اکولوژی علف های هرز ضروری است . جوامع مختلف فلور خاصی از علف های هرز را می پذیرند و ترکیب گیاهان هر منطقه با عوامل آب وهوایی وخاکی وعوامل زنده هرز تغییر می کند . دما یکی از عوامل مهم تعیین کننده پوشش گیاهی است و با توجه به نیاز حرارتی هر گونه گیاهی ، در صورت عدم تامین آن محدوده دمایی بذر بدون جوانه زنی وارد مرحله خواب می شود . نور در فتوسنتنز و گل دهی وجوانه زنی دانه برخی از علف های هرز بسیار موثر است و از نظر شدت نور گیاهان هرز را به دو گروه سایه طلب و نور طلب تقسیم بندی می کنند . تعیین میزان بارس دریک منطقه در تعیین فلور گیاهی را دریک منطقه خشک ومرطوب با هم مقایسه کنیم وبا لاخره بادهای ملایم عامل انتقال بذور علف های هرز محسوب می وند . ترکیب فیزیکی و شیمیایی خاک برای رشد انواع علف های هرز شرایط مناسبی را فراهم می آورد . به طوری که پوشش گیاهی در خاک های با pH ، شوری ، حاصل خیزی ورطبوت متفاوت کاملا فرق می کند .برخی علف های هرز فقط در خاک های بایر رشد می کنند. با تغییر شرایط و تبدیل زمین های بایر به دایر جمعیت قبلی علف های هرز خذف شده و گیاهان هرز جدید جایگزین می شوند . همچنینی استفاده بی رویه از زمین های دایر و تبدیل آنها با اراضی مخروبه ، فلور گیاهی منطقه را به سمت ظهور علف های هرز سمی سوق می دهد . از عوامل زنده موثر در تعیین پوشش گیاهی یک منطقه می توان به اثرات متقابل علف های هرز با یکدیگر وبا گیاهان زارعی ، اثرات متثابل موجودات ذره بینی خاک و حشرات با علف های هرز واثرات متقابل فعالیتهای کشاورزی وعلف های هرز اشاره نمود . وجود برخی از علف های هرز اشاره نمود . وجود برخی از علف های هرز در یک منطقه موجب کندی ویا توقف رشد تعداد زیادی از گیاهان مجاور می شوند .برخی از قارچ ها  وحشرات با تجزیه بقایای گیاهان در خاک موجب فراهمی مواد معدنی حاصل از آنها برای گیاهان مجاور  شده وبه این ترتیب موجب تغییر در ترکیب گیاهان می شوند . اجرای عملیات زارعی توسط انسان نیز گونه های طبیعی منطقه را مورد تخریب  قرار داده و توالی را به سمت ظهور گیاهان خودرو سوق می دهد.

معیارهای مهم یک علف کش خوب

برای یک علف کش خوب معیارهایی مد نظر است که عبارتند از :

•        ارزان باشد تا قدرت خرید کشاورز اجازه استفاده از آ« را بدهد .

•        برای مصرف مقرون به صرفه باشد.

•        برای انسان ، دام ، حشرات وگیاهان زراعی مجاور ضرری نداشته باشد .

•        برای کیاهان بعدی در تناوب بی ضرر باشد .

•        قابلیت شستشوی آن از سطح شاخ و برگ در اثر بارندگی کم تر باشد.

دوره پایداری کم تر داشته باشد

 

نیشکر ( زراعت گیاهان صنعتی ) . . .

نیشکر  ( زراعت گیاهان صنعتی )

خصوصیات گیاهی  :

  نیشکر با نام علمی Saccharum Officinarum گیاه غول پیکری از تیره غلات است که به صورت چند ساله برای برداشت ساقه حاوی قند آن تولید می شود . ساقه نیشکر دارای مغز است که قند در آن ذخیره می گردد. ذخیره ساکارز بیشتر در قسمتهای مرکزی و پایین انجام می شود .

وجود عناصر معدنی در شربت قند بر کریستاله شدن قند اثر نا مطلوب دارد .

سازگاری :

نیشکر محصول مناطق حاره و نیمه حاره ای می باشد . تولید نیشکر در آن نواحی که میانگین حرارت ماهیانه طی حداقل 8 ماه از سال حدود 20 درجه سانتیگراد یا بیشتر باشد امکان پذیر است ، مشروط بر آنکه در هیچ ماهی از سال یخبندان وجود نداشته باشد  حرارتهای حدود 20 درجة سانتیگراد درخاک برای رشد ریشه ها مناسب است و حرارتهای کمتر از این مقدار موجب محدودیت رشد ریشه می گردد . حرارتهای کمتر از 5 درجه سانتیگراد نیز ممکن است به برگها آسیب رساند .

حساسیت نیشکر به کمبود نور شدید است و پنجه زدن آن به مقدار زیادی نور نیاز دارد .

مقاومت نیشکر به خشکی در بعضی ارقام زیاد است . با این حال ، نیشکر به بالا بودن رطوبت خاک و محدودیت زهکشی نیز چندان حساس نمی باشد . نیشکر به شوری خاک نسبتاً مقاوم می باشد .

کود شیمیایی :

نیاز نیشکر به عناصر غذائی زیاد است . هر تن ساقه نیشکر برداشتی موجب خروج 45/0 تا 9/0 کیلوگرم ازت و همین مقدار اکسید فسفر ، 8/1 تا 5 کیلوگرم اکسید پتاسیم و 45/ تا 8/1 کیلوگرم کلسیم از خاک می گردد .

نیشکر در تمام خاکها نسبت به ازت واکنش نشان می دهد . زمان دادن کود ازته ، مقدار ازت در خاک و اثر آن بر قند در نیشکر مشابه چغندر قند است .

عکس العمل نیشکر به کود فسفره به نوع خاک بستگی دارد . معمولاً مقدار 400 تا 500 کیلوگرم اکسید فسفر را قبل از کاشت به خاک می دهند .عکس العمل نیشکر به پتاسیم نیز به خصوصیات خاک بستگی دارد .کمبود پتاسیم منجر به پیدایش ساقه های لاغر و نرم می گردد و درصد قند را کاهش می دهد .استفاده از کود پتاسیم در نواحی جنوبی ایران ضروری به نظر نمی رسد ، بخصوص اینکه با سوزاندن برگها در جریان برداشت مقداری از پتاسیم مصرفی به خاک برگشت داده می شود .

کنترل علفهای هرز :

 رقابت علفهای هرز در اوایل دوره رشد نیشکر اهمیت دارد .

علف کش ها قبل از سبز شدن مانند آترازین، می تواند علفهای هرز را بین 4 تا 12 هفته پس از کاشت ( بسته به شرایط ) کنترل نماید . پس از هر برداشت نیز می توان این علف کش را بین ردیف ها پاشید .

آفات و امراض:

کرم ساقه خوار نیشکر و سوسک نیشکر دو آفت مهم نیشکر در ایران به شمار می رود .

خسارت کرم ساقه خوار نیشکر (sesamia nonagrioides) توسط لاروها انجام می شود که صورتی رنگ بوده و طول آنها به 30 تا 35 میلی متر می رسد . لاروها ابتدا از پانشیم غلاف برگ تغذیه کرده و سپس به داخل ساقه نیشکر وارد شده و از بافت داخلی تغذیه می کند . و به این طریق موجب خشکیدن جوانه انتهایی ساقه می گردد . ظاهراً پارازیت های طبیعی جمعیت این آفت رادر حد غیر اقتصادی نگه داشته و سمپاشی ضرورت ندارد .

سوسک نیشکر یا سوسک ذرت با نام علمی Pentodon iniota یکی از آفات عمومی محصولات زراعی است که به نیشکر نیز حمله می کند . این سوسک حشره ای است به رنگ بور متمایل به سیاه و طول 20 تا 24 میلی متر که به قلمه و اندامهای زیرزمینی نیشکر خسارت وارد می سازد . حشره کامل و لارو آن هر دو از مغز قلمه و ساقه در زیر خاک تغذیه می کند . برای مبارزه با این آفت می بایستی بقایای گیاهی آلوده و علفهای هرز را از خاک خارج و جمع آوری نمود .

کنترل شیمیایی با پاشیدن حشره کش ها قبل از شخم و با استفاده از طعمه مسموم امکان پذیر می باشد .

بیماریهای سیاهک ، موزائیک و بوته میری آوندی نیشکر بطور پراکنده و موضعی در روی بعضی ارقام نیشکر در خوزستان مشاهده گردیده اند ، ولی در حال حاضر اهمیت اقتصادی آنها زیاد نیست . استفاده از ارقام مقاوم مهمترین راه مبارزه با این بیماریهاست .

برداشت:

نیشکر با خنک شدن هوا در اوایل پائیز شروع به رسیدن می کند و مقدار زیادی مواد قندی در آن ذخیره می شود .

در ایران ابتدا مزرعه را آتش می زنند تا برگها بسوزد .در صورتیکه برگها بخوبی نسوزد ، می توان ابتدا برگها را با علف کش گراماکسون خشکانید و 5 تا 9 روز بعد مزرعه را آتش زد برای سمپاشی می توان از هواپیما استفاده کرد .پس از سوزانیدن برگها نسبت به بریدن ساقه ها از نزدیکی سطح خاک اقدام نموده و قسمت فوقانی ساقه را که قند کمی دارد قطع می کنند ( حدود 20 تا 30 سانتی متر فوقانی که میانگره ها بخوبی تشکیل نشده اند ) . ساقه ها را روی تریلرها بار نموده و کارخانه می برند .

موارد استفاده:

ساقه تازه نیشکر دارای 90 درصد عصاره است که حاوی 12 تا 17 درصد ساکرز می باشد . از هر تن ساقه تازه نیشکر حدود 85 تا 110 کیلوگرم قند استخراج می گردد .

ملاس و تفاله دو محصول جنبی نیشکر است . از ملاس برای تهیه الکل و نیز تغذیه دام استفاده می شود . از تفاله در تهیه کاغذ ، مقوای ساختمانی و پوشهای دیگر استفاده می گردد . تفاله می تواند بعنوان بستر مرغ و دام نیز مصرف شود .

کاکتوس ارکیده

كاكتوس اركیده‌ای یا اپی فیلوم

 

 مشخصات:

اسم علمی كاكتوس اركیده ایEpiphyllum Xackermannii  ، از خانواده  Cactaceaeمیباشد .این جنس دارای 21 گونه از گیاهان گلخانه ای و آپارتمانی چند ساله است كه بومی نواحی حاره آمریكا هستند . گونه های این كاكتوس، گل درشت بوده و در زمستان تا 5 درجه سانتی گراد به سرما مقاوم است. ولی برای داشتن گیاه درشت وگلهای بزرگ باید در زمستان دردمای 8 تا 10 درجه سانتیگراد نگاهداری شود، گلهای این كاكتوس زنگوله ای (به قطر 15 سانتی متر است).

 

مراقبت :

اپی فیلوم به حرارت متوسط، گرمای معمولی، خاك همیشه خیس، رطوبت هوای معمولی تا زیاد و خاك كمی اسیدی احتیاج دارد.

 

کود :

 كود مورد نیاز كاكتوس اركیده ای را می توان به میزان یك گرم در لیتر، هر هفته یكبار، از اردیبهشت تا شهریور، مورد استفاده قرار داد.

 

خاک :

بر عكس دیگر كاكتوس ها، خاك این گیاه باید دائما مرطوب باشد و خاك مناسب رشد آن مخلوطی از ماسه شسته و خاك برگ است.

 

ازدیاد :

 كاكتوس اركیده ای به آسانی از طریق قلمه ها یا شاخه های فرعی جدا شده در اواسط بهار تابستان، تكثیر می شود. با یك چاقوی تیز قلمه را درست از محل اتصال بین گیاه اصلی و شاخه فرعی، از گیاه مادری جدا كنید. یك روز یا بیشتر، قلمه ها را دور از نور قرار دهید تا در محل بریده شده، پنبه گیاهی ایجاد شود، سپس قلمه ها را در پودر هورمون ریشه زایی فرو برده و در گلدانی با قطر دهانه 9 تا 11 سانتیمتر، حاوی كمپوست گیاهان گوشتی و كاكتوس، بكارید. گلدان را در نور مناسب و دمای 18 تا 20 درجه سانتیگراد نگه دارید و خاك را كمی مرطوب كنید. پس از یك ماه ریشه زایی انجام شده و گیاه به رشد طبیعی خود ادامه می دهد.